- బెంజమిన్ ఫ్రాంక్లిన్ ఆవిష్కరణ ‘గ్లాస్ హార్మోనికా’
- మొదట్లో యూరప్‌లో ఎంతో ఆదరణ
- వాయించేవారికి, వినేవారికి ఆరోగ్య సమస్యలంటూ ప్రచారం
- కొన్ని ప్రాంతాల్లో ఈ వాద్యంపై నిషేధం
- కాలక్రమేణా కనుమరుగైన ఈ వింత వాయిద్యం
రాజకీయవేత్తగా, శాస్త్రవేత్తగా పేరుపొందిన బెంజమిన్ ఫ్రాంక్లిన్, ఓ అసాధారణ సంగీత వాయిద్య సృష్టికర్త కూడా. ఆ సంగీత వాద్య పరికరం పేరే ‘గ్లాస్ హార్మోనికా’. 18వ శతాబ్దంలో దీని మధురమైన, అతీంద్రియ నాదం సంగీత ప్రియులను మంత్రముగ్ధులను చేసింది. అయితే, ఈ అద్భుత ఆవిష్కరణ వెనుక భయానక కథలు, మానసిక సమస్యల ఆరోపణలు ముడిపడి ఉన్నాయన్నది చాలామందికి తెలియని విషయం.
1761లో ఫ్రాంక్లిన్, లండన్‌లో నీటితో నింపిన గ్లాసుల సంగీత ప్రదర్శన చూసి ప్రేరణ పొందారు. ఆ పద్ధతిని మెరుగుపరిచి, వివిధ పరిమాణాల్లోని గాజు గిన్నెలను ఒక ఇరుసుకు అమర్చి ‘గ్లాస్ హార్మోనికా’ను రూపొందించారు. ఫుట్ పెడల్‌తో గిన్నెలను తిప్పుతూ, తడి వేళ్లతో వాటి అంచులను సున్నితంగా తాకితే, అప్పటివరకు ఎవరూ వినని విలక్షణమైన, మంద్రమైన ధ్వని వెలువడేది.
గ్లాస్ హార్మోనికా త్వరితగతిన యూరప్‌లో ప్రాచుర్యం పొందింది. దాని ప్రత్యేక నాదానికి ఆకర్షితులైన మొజార్ట్, బీథోవెన్ వంటి దిగ్గజ స్వరకర్తలు దీనికోసం ప్రత్యేకంగా సంగీతాన్ని సమకూర్చారు. కచేరీలలో ఇది ప్రధాన ఆకర్షణగా నిలిచి, సంగీత ప్రపంచంలో ఓ నూతన అధ్యాయాన్ని లిఖించింది.
అయితే, ఈ సంగీత మాధుర్యం వెనుక చీకటి కోణాలు బయటపడ్డాయి. వాయిద్యకారులు, శ్రోతలు కూడా తలనొప్పి, కళ్లు తిరగడం, నరాల బలహీనత వంటి సమస్యలతో పాటు, కొందరు మానసిక ఆందోళన, భ్రాంతులకు గురవుతున్నారని వదంతులు వ్యాపించాయి. ఈ వింత శబ్దాలు మెదడును అతిగా ఉత్తేజపరుస్తాయని, గాజు గిన్నెలపై వాడిన రంగుల్లోని సీసం విషపూరితం కావొచ్చని కూడా అనుమానాలు వ్యక్తమయ్యాయి. దీంతో యూరప్‌లోని కొన్ని ప్రాంతాల్లో అధికారులు దీనిపై హెచ్చరికలు జారీ చేసి, నిషేధించారు కూడా.
ఈ వివాదాలు, ఆరోపణలు ఎలా ఉన్నప్పటికీ, బెంజమిన్ ఫ్రాంక్లిన్ మాత్రం 1790లో తన మరణం వరకు గ్లాస్ హార్మోనికాను ఆస్వాదిస్తూనే ఉన్నారు. వేలాదిగా తయారైనప్పటికీ, 19వ శతాబ్దం నాటికి దీని ఆదరణ తగ్గి, క్రమంగా సంగీత ప్రపంచం నుంచి కనుమరుగైంది.
ఒకప్పుడు సంగీత ప్రపంచాన్ని ఉర్రూతలూగించి, ఆ తర్వాత ‘ప్రమాదకరమైనదిగా’ ముద్రపడి, అనేక రహస్యాలకు నెలవైన ఈ వింత వాయిద్యం, నేటికీ కొద్దిమంది సంగీతకారుల కృషితో అక్కడక్కడా వినిపిస్తూ, తన అస్తిత్వాన్ని కాపాడుకుంటోంది. దాని చుట్టూ అలుముకున్న కథలు మాత్రం సంగీత చరిత్రలో ఒక చెరగని అధ్యాయంగా నిలిచిపోయాయి.
*(గమనిక: గ్లాస్ హార్మోనికా చుట్టూ ఉన్న కథనాలు, ఆరోపించిన మానసిక ప్రభావాలు కేవలం చారిత్రక కథనాలు మరియు నమ్మకాలపై ఆధారపడి ఉన్నాయి. వీటికి శాస్త్రీయ నిర్ధారణ పూర్తిగా లభించలేదు.)*